Tot voor zo’n 50 jaar geleden kleurde gras- en weilanden in beekdalen en veengebieden in de lente paars van de pinksterbloem. Hoewel deze mooie voorjaarsbloeier nog steeds overal in Nederland voorkomt, is dit mooie voorjaarsbeeld op de velden zo goed als verdwenen en beperkt tot de slootkanten. Dit is vooral veroorzaakt door uitbreiding van landbouw en door intensief maaibeheer. Jammer, want wat maakt deze plant zo bijzonder?
Waardplant van het Oranjetipje
De pinksterbloem is bijvoorbeeld heel populair onder de oranjetipjes. Het is namelijk de waardplant van deze voorjaarsvlinder. De vlinder zet haar eitjes af op de planten en de rupsen die uit de eieren komen zijn gek op de zaden van de plant.
Rijk aan vitamine C
De jonge bladeren van de pinksterbloem zijn rijk aan vitamine C.
De bladeren, bloemknoppen en bloemen kun je allemaal eten. Ze hebben een pittige smaak, die lekker is in boter, salades, soepen en sauzen. Door het hoge vitamine C gehalte werd de pinksterbloem in de volksgeneeskunde toegepast bij scheurbeuk. Ook werd het als geneeskruid gebruikt bij krampen, chronische huidkwalen en voorjaarsmoeheid.
Waar komt de naam Pinksterbloem vandaan?
De pinksterbloem bloeit van begin april tot in juni. Het hoogtepunt van bloei ligt vóór Pinksteren. Vanwaar dan de naam Pinksterbloem? Waarschijnlijk omdat de koeien rond de bloeitijd met hun kalveren (Pinken) de wei ingaan. Een andere verklaring is de aankondiging van Pinksteren en het inluiden van het voorjaar.
Kenmerken
De pinksterbloem,Cardamine pratensis, is een soort veldkers. Pratensis betekent ‘in het veld voorkomend’. Kenmerkend voor dit geslacht is dat rijpe zaden bij aanraking wegschieten. Dit is bij de pinksterbloem niet echt van toepassing, die laat zijn zaad gewoon vallen. De stervormige bloem van de pinksterbloem bestaat uit vier kroon- en kelkbladen. Ze staan symmetrisch en radiaal op een steeltje. In het midden staan zes meeldraden, die de stijl met twee stempels omgeven. De bladvorm is veervormig oneven en de bladeren staan verspreid langs de stengel of in rozetvorm. Verder groeit een pinksterbloem uit een wortelstok. Deze overblijvende plant wordt tot dertig centimeter hoog en steekt met zijn bloemen net boven de gemiddelde hoogte van het grasland uit. Tegen de avond sluiten de kelkbladen zich en buigen de bloemen het moede hoofd. Tegen het krieken van de dag ontwaken de bloemen weer langzaam uit een diepe slaap.
In De Heimanshof is de pinksterbloem te vinden in het moerasgedeelte bij de veenplas.